Manifest programowy Nowy wiek - nowy Sojusz Lewicy Demokratycznej Socjaldemokratyczny program dla polski Rozwój społeczno – gospodarczy Polski dokonuje się w świecie objętym głębokimi przeobrażeniami. Powinniśmy wykorzystać ten czas dla zmniejszenia dystansu, jaki dzieli nasz kraj od bardziej rozwiniętych ośrodków cywilizacji światowej. Współczesne wyzwania cywilizacyjne mają charakter globalny i sięgają wszystkich zakątków Ziemi. Globalizacja rozwoju niesie wiele nadziei, na lepszą, bardziej efektywną gospodarkę, szybszą i pełniejszą wymianę edukacyjną i naukową, otwartość społeczeństw, budowanie jednolitych standardów intelektualnych i socjalnych. Niesie też jednak wiele zagrożeń, związanych miedzy innymi z dramatycznym pogłębianiem się podziału na obszary bogactwa i nędzy, regiony dynamicznego rozwoju i utrzymującego się zacofania, zagubieniem człowieka w obcym mu świecie, czy też podporządkowaniem procesów gospodarczych nie kontrolowanym przez nikogo międzynarodowym korporacjom. Rodzą się nowe sprzeczności i konflikty, wyrastają różnego rodzaju fundamentalizmy, szerzą się nietolerancja i nacjonalizmy, życiu społecznemu dokuczliwie towarzyszy przemoc. Przezwyciężanie globalnych zagrożeń musi być dokonywane przez wszystkie państwa i narody świata, na zasadach solidarności i partnerstwa. Wrażliwość i sprawiedliwość społeczna oraz prawa człowieka muszą stać się fundamentem decyzji rządów i wszelkiej działalności ruchów politycznych i społecznych. Tylko wtedy w świecie trzeciego tysiąclecia będzie więcej solidarności, wolności i miłości, więcej demokracji, tolerancji i równych szans. Sojusz Lewicy Demokratycznej chce budować taką przyszłość. Polska u progu XXI wieku Dokonująca się w naszym kraju ustrojowa transformacja jest w zasadniczym stopniu dokonana. Rzeczpospolita Polska jest niepodległym i suwerennym państwem, w którym akceptowane są zasady demokracji parlamentarnej i normy konstytucyjne. To wielkie osiągnięcie wszystkich obywateli i wspólna wartość, której będziemy strzec i którą będziemy umacniać. Lata dziewięćdziesiąte zapewniły Polsce znaczące miejsce na arenie międzynarodowej. Potrafiliśmy wspólnie określić i zapewnić realizację naszych podstawowych narodowych interesów w dziedzinie bezpieczeństwa i współpracy zagranicznej. Polska stała się członkiem Rady Europy, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Światowej Organizacji Handlu oraz Sojuszu Północnoatlantyckiego. Prowadzimy zaawansowane negocjacje członkowskie z Unią Europejską. Mamy traktatowo uregulowane stosunki z sąsiadami, rozwijamy z nimi partnerską, współpracę. Cele polityki zagranicznej, po raz pierwsze od dziesiątków lat nie dzielą naszego społeczeństwa, co podnosi naszą zewnętrzną wiarygodność i prestiż. Szereg pozytywnych przeobrażeń zaszło w funkcjonowaniu społeczeństwa: wydłuża się przeciętna długość życia, coraz więcej młodzieży studiuje w szkołach wyższych, przybywa organizacji społecznych i wolontariuszy, którzy w nich pracują dla pożytku publicznego. Powstały nowe możliwości wyrażania i zaspokajania obywatelskich i społecznych aspiracji Polaków. W ciągu 10 lat polska gospodarka przekształcona została z nieefektywnej, niezrównoważonej i stagnacyjnej gospodarki nakazowej słabo powiązanej z międzynarodowym rynkiem - w dynamiczną i otwartą gospodarkę rynkową. To zasadnicza, pozytywna zmiana - rezultat działań kolejnych rządów, rozwoju przedsiębiorczości i sektora prywatnego. W pozytywnym obrazie współczesnej Polski są także i ciemne strony. Rozwojowi gospodarczemu i politycznemu w latach 90. nie towarzyszy równie dynamiczny rozwój społeczny. Społeczne koszty transformacji gospodarki były i są nadal bardzo wysokie. Ich przejawem jest przede wszystkim bezrobocie, które pozbawia elementarnego bezpieczeństwa ekonomicznego dużą część społeczeństwa, szczególnie mieszkańców małych miast i obszarów wiejskich. Wielkie grupy społeczne żyją poniżej granicy ubóstwa, a pochodząca z nich młodzież pozbawiona jest równoprawnego dostępu do edukacji i kariery życiowej. Narasta zróżnicowanie dochodowe nie odzwierciedlające różnic w społecznej wydajności pracy, a przeciwnie świadczące o pogłębiającej się nierówności szans. Dostęp dzieci wiejskich do dobrego wykształcenia, zwłaszcza wyższego, został niemalże zamknięty. Gwałtownie spada czytelnictwo książek, zamarła działalność wielu placówek kultury, wielu środowiskom grozi społeczna marginalizacja, narasta problem bezdomności, wielu młodych ludzi nie ma szans na własne mieszkanie. Rośnie zagrożenie jednostkową i grupową agresją, poszerza się krąg patologii społecznych. Sprzyja temu wszystkiemu fałszywa doktryna "państwa minimalnego" i "niewidzialnej ręki rynku". W rezultacie możemy stać się społeczeństwem dziedziczonej biedy, z pogłębiającym się udziałem ludności pozostającej w zamkniętym kręgu ubóstwa, a więc wykluczonej z dobrodziejstw wzrostu i cywilizacyjnego rozwoju Polski. Te właśnie grupy społeczne - spychane coraz bardziej na margines - stają się bardziej obojętne na wartości obywatelskiego państwa i społeczeństwa. W ich rozumieniu państwo staje się coraz bardziej obcą i wrogą strukturą, a demokrację widzą nie jako system aktywności obywatelskiej, a rządy elit podporządkowujących sobie gospodarkę. Taki stan rzeczy to jedna z największych gróźb dla przyszłości Polski. Dlatego właśnie ostatecznego przezwyciężenia wymaga doktryna "neoliberalizmu", według której państwo nie powinno bezpośrednio wpływać na procesy gospodarcze, a jedynie dbać o równowagę makroekonomiczną i stabilność pieniądza. Nawet najlepsza polityka podatkowa i pieniężna nie mogą - wbrew oczekiwaniom zwolenników tej doktryny - zapewnić długotrwałego i wysokiego wzrostu gospodarczego oraz systematycznego podnoszenia konkurencyjności. Pomimo postępów w prywatyzacji i tworzeniu instytucjonalnej obudowy rynku, konkurencyjność polskiej gospodarki jest słaba. Świadczy o tym wysoki i rosnący deficyt handlu zagranicznego. W rezultacie gospodarka zagrożona jest kryzysem walutowym i finansowym. Jeżeli nie uda się powstrzymać tej tendencji, nastąpi recesja, wzrost napięć społecznych i podważenie naszych osiągnięć gospodarczych. Wciąż groźne są ustrojowe słabości państwa, które – szczególnie w sytuacji błędów i niekompetencji rządzących – ulegać mogą drastycznemu zaostrzeniu. Polityczna instrumentalizacja prawa, brak szacunku dla poglądów mniejszości, upartyjnienie stanowisk w administracji publicznej i spółkach Skarbu Państwa, żenująco niska sprawność rządowych ogniw administracji publicznej, partykularyzacja podejmowanych przez nią decyzji, niewydolność sądownictwa i aparatu zwalczania przestępczości, rosnąca korupcja - to podstawowe, najgroźniejsze choroby toczące nasze państwo. W praktyce rozmyły się i wyblakły społeczne ideały, wzorem staje się samolubne lekceważenie inaczej myślących i wykorzystywanie słabszych. Przed nami wciąż długa droga do pełnego upodmiotowienia każdego obywatela w życiu społecznym, politycznym i gospodarczym. Nowa lewica – Sojusz Lewicy Demokratycznej Polska przeżywa czas zmian. Zmienia się także lewica. Zakotwiczona w wartościach humanizmu, racjonalizmu i wolności światopoglądowej, powinna sprostać nadziejom i oczekiwaniom możliwie wielkiej części społeczeństwa. Sprostać powinna oczekiwaniom na życie sensowne, godne i bezpieczne, wolne od odczłowieczającego niedostatku, cierpienia, lęku i osamotnienia. Sprostać powinna nadziejom na społeczeństwo demokratyczne, solidarne, otwarte i tolerancyjne, w którym w poczuciu odpowiedzialności za siebie i innych każdy sam wybiera swój sposób myślenia i zachowania. Aby sprostać nadziejom możliwie wielkiej części społeczeństwa i zapewnić obywatelom równe szanse startu życiowego oraz realizować zasady sprawiedliwości społecznej tworzymy nowy Sojusz Lewicy Demokratycznej, którego program i działanie wytyczają drogę ku bezpieczeństwu, dostatkowi i cywilizacyjnemu awansowi współczesnych i przyszłych pokoleń. Polska ma wielkie szanse na sukces. Czy je spożytkujemy, zależy przede wszystkim od tego, jak dalej poprowadzimy nasze sprawy, na ile trafne będą nasze wybory i na ile skuteczne rządy. Chcąc zapewnić obywatelom pomyślność i bezpieczeństwo, urzeczywistnić prawa każdego człowieka do godnego życia w poczuciu wolności, dążąc do rozwoju społeczeństwa demokratycznego, solidarnego, otwartego i tolerancyjnego opowiadamy się za: - zrównoważonym rozwojem łączącym efektywność ekonomiczną z zasadami sprawiedliwości społecznej oraz ochroną środowiska naturalnego, - dialogiem społecznym jako zasadniczą metodą kształtowania stosunków społecznych, rozwiązywania sporów zbiorowych i sprawowania władzy, - pełnym otwarciem Polski na świat, integracją ze strukturami i społeczeństwami europejskimi, budowaniem dobrych więzi sąsiedzkich i regionalnych. - tworzeniem warunków dla zakładania i prawidłowego funkcjonowania rodziny, zwłaszcza wypełniania przez nią funkcji wychowawczych, - zapewnianiem młodym ludziom równych szans rozwoju, w szczególności poprzez powszechny dostęp do bezpłatnej edukacji na wszystkich szczeblach kształcenia, oraz upowszechniania nowoczesnych technik dostępu do informacji. - realizacją równego statusu kobiet i mężczyzn, wspieraniem aktywności i pozycji zawodowej, społecznej i politycznej kobiet oraz poszanowaniem prawa do świadomego i odpowiedzialnego macierzyństwa, - decentralizacją państwa i finansów publicznych, umacnianiem samorządności terytorialnej, - zdynamizowaniem przemian cywilizacyjnych polskiej wsi i modernizacją rolnictwa, wynikającym z poczucia solidarności społecznej zmniejszaniem nierówności materialnych i dochodowych, m.in. poprzez utrzymanie progresywnego podatku od dochodów osobistych, obejmującego także dochody od kapitału - ograniczaniem bezrobocia, pobudzaniem aktywności zawodowej oraz rozwijaniem różnych form opieki i pomocy społecznej, - ograniczeniem sfery niedostatku i ubóstwa oraz usuwaniem przyczyn i likwidacją skutków patologii społecznych, - ograniczaniem problemu bezdomności i tworzeniem szans dla młodych rodzin na zdobycie własnego mieszkania" - wspieraniem inicjatyw obywatelskich i organizacji działających na rzecz pożytku publicznego, - rozwijaniem mecenatu publicznego w dziedzinie kultury i ochroną wolność twórczej, - poszanowaniem i zagwarantowaniem praw mniejszości, w tym narodowych, - światopoglądową neutralnością państwa; gwarantowaniem pełnej wolności i swobody sumienia i wyznania, współpracą organów władzy publicznej z kościołami i związkami wyznaniowymi na rzecz rozwiązywania problemów społecznych i obrony ludzkiej godności, Solidarne, wykształcone, szanujące dziedzictwo kulturowe społeczeństwo Uważamy za swój podstawowy obowiązek upominanie się o prawa ludzi ubogich, słabych, bezradnych i opuszczonych oraz proponowanie działań, które przyczynią się do kojarzenia wzrostu gospodarczego z postępem cywilizacyjnym i sprawiedliwością społeczną. Deklarujemy realizowanie programu zorientowanego na podniesienie poziomu wykształcenia, wzrost solidaryzmu społecznego i znaczenia dziedzictwa kulturowego. W szczególności : 1. Doprowadzimy do powszechnego i niezależnego od sytuacji materialnej dostępu młodzieży do szkolnictwa publicznego na wszystkich jego poziomach. Realizacja tego celu to zasadniczy warunek formowania społeczeństwa ludzi równych, wolnych i solidarnych. Dostęp do dobrego wykształcenia musi być zależny wyłącznie od indywidualnych predyspozycji jednostki. Bariery materialne i edukacyjne na drodze do wykształcenia trzeba usunąć. Wymaga to m.in. upowszechnienia wychowania przedszkolnego oraz obniżenia wieku szkolnego do 6 lat. Należy także wprowadzić upowszechnienie i podniesienie poziomu kształcenia w zakresie języków obcych i informatyki. Służyć temu będzie ponadto rozwój sieci szkół, zwłaszcza ponadgimnazjalnych, poprawa ich materialnej bazy i wyposażenia, zwłaszcza zapewniającego dostęp do informacji oraz rozwój systemu stypendiów uczniowskich. Konieczne jest równocześnie działanie na rzecz pobudzenia aspiracji edukacyjnych, zwłaszcza ludności wiejskiej. 2. Przyczynimy się do rozbudowy infrastruktury szkolnictwa wyższego i wyraźnego zwiększenia liczby studentów. Nakłady na szkolnictwo wyższe muszą zostać wyraźnie zwiększone, aby przy zachowaniu konstytucyjnej zasady bezpłatności studiów wyższych nie spowodować zmniejszenia liczby studentów w szkołach publicznych. Nowe szkoły wyższe - publiczne i prywatne - są potrzebne w szczególności w miastach średniej wielkości. Ich sieć powinna umożliwić łatwy dostęp do wykształcenia przynajmniej na poziomie licencjackim. Rozwój systemu stypendiów dla młodzieży z rodzin niezamożnych i upowszechnieniu kredytów studenckich znacznie obniży ponoszone przez młodzież koszty studiów i zwiększy ich dostępność. Rozwój sieci szkolnictwa wyższego wymaga aktywności i poparcia ze strony organów samorządu terytorialnego wszystkich szczebli. Zapewnimy wyraźną poprawę położenia materialnego pracowników oświaty i szkolnictwa wyższego. 3. Zapewnimy wyraźną poprawę uposażeń nauczycieli W tej dziedzinie wzrost nakładów z budżetu centralnego i budżetów samorządowych jest potrzebny natychmiast. Pozwoli to na powiązanie wzrostu płac z podnoszeniem kwalifikacji i jakością pracy. Zatrudnienie w oświacie nie musi się zmniejszać. Konieczny jest rozwój systemów edukacji ustawicznej oraz przywrócenie w szkołach powszechnych zajęć pozalekcyjnych. 4. Poprawimy system ochrony zdrowia. Obecny niespójny i chaotyczny system ochrony zdrowia wymaga istotnych zmian. Konieczne jest zwiększenie składki ubezpieczeniowej, poprawa jej ściągalności i podziału na różne rodzaje usług i świadczeń medycznych. Niezbędne jest wprowadzenie standardów postępowania medycznego, określenie roli organów samorządu terytorialnego jako organów założycielskich publicznych zakładów opieki zdrowotnej i statusu szpitali uniwersyteckich. Zmiany te umożliwią racjonalne i oszczędne gospodarowanie środkami finansowymi przeznaczonymi na ochronę zdrowia i zapewnią obywatelom prawo do wolnego wyboru lekarza i szpitala, jednakowe traktowanie każdego obywatela w dostępie do świadczeń zdrowotnych gwarantowanych przez państwo, dostęp każdego – niezależnie od statusu materialnego - do korzystania w trakcie leczenia z osiągnięć wiedzy medycznej. Zmiany te umożliwią też racjonalny wzrost indywidualnych wynagrodzeń pracowników ochrony zdrowia. W systemie ochrony zdrowia szczególną troską należy objąć osoby niepełnosprawne, w starszym wieku oraz kobiety w okresie macierzyństwa i dzieci. 5. Zapewnimy efektywną ochronę zatrudnienia inwalidów i osób niepełnosprawnych oraz uruchomimy środki wspomagające proces ich społecznej integracji. Uznajemy współodpowiedzialność państwa i samorządów terytorialnych za rehabilitację, zatrudnienie i społeczną integrację inwalidów i osób niepełnosprawnych. Podtrzymujemy poparcie dla istniejących ekonomicznych instrumentów pomocy publicznej dla tej grupy społecznej. Instrumenty te muszą zabezpieczać przede wszystkim interesy osób niepełnosprawnych, a nie tylko zatrudniających ich lub działających na ich rzecz zakładów pracy i instytucji. Eliminując patologiczne praktyki nie dopuścimy do ograniczenia skali oraz istotnej zmiany zasad pomocy dla inwalidów i osób niepełnosprawnych. 6. Ograniczymy sferę ubóstwa i powstrzymamy dalsze narastanie nierówności dochodowych. Wzrostowi gospodarczemu musi towarzyszyć odpowiedni wzrost płac, emerytur i dochodów rolniczych. Wzrost gospodarczy nie prowadzi samoczynnie do ograniczenia ubóstwa i zmniejszania nierówności dochodowych. Jest natomiast odwrotnie: rosnące ubóstwo i pogłębienie nierówności prowadzą do wyhamowania wzrostu gospodarczego, a co za tym idzie – zablokowania rozwoju społecznego. Zwalczanie ubóstwa ma dla nas zarówno uzasadnienie społeczne, jak i ważne uzasadnienie gospodarcze. Konieczne jest zagwarantowanie powszechnego dostępu do usług społecznych - edukacji, ochrony zdrowia, bezpieczeństwa publicznego, itp. Za najskuteczniejsze środki zwalczania ubóstwa uznajemy ograniczenie bezrobocia i podniesienie poziomu wykształcenia. W przypadku osób i grup trwale pozostających w strefie ubóstwa środki te są zdecydowanie niewystarczające. Wymagają uzupełnienia o specyficzne dla różnych typów społeczności i rodzajów ubóstwa kompleksowe programy socjalne, które mogą realizować lokalne i regionalne ośrodki pomocy społecznej, przy współudziale organizacji pozarządowych. Ważnym elementem polityki zwalczania ubóstwa będzie dokończenie i uporządkowanie zmian w systemie zabezpieczenia społecznego, a zwłaszcza w systemie emerytalnym. Skala koniecznych wydatków państwa przeznaczanych, m.in. na skuteczną walkę z ubóstwem, a także realizacja zasady sprawiedliwości społecznej i zasady równości szans przemawiają za utrzymaniem systemu progresywnego podatku od dochodów osobistych obejmującego także dochody od kapitału. 7. Zagwarantujemy rzeczywiste równouprawnienie kobiet. Kobiety nadal mają wyraźnie mniejsze szanse na rynku pracy. Są gorzej wynagradzane i rzadziej awansowane. Ograniczony jest ich dostęp do funkcji publicznych. Poważnym problemem jest przemoc i brutalność w rodzinie. Ochrona statusu kobiet w rodzinie, ich awans zawodowy i społeczny, większa aktywność i obecność w życiu publicznym - to dla nas zasadnicze elementy sprawiedliwości i solidarności społecznej, o które zabiegać będziemy poprzez rozwiązania legislacyjne i działania edukacyjne. Kobiety muszą mieć prawo do decydowania o własnych sprawach. Tej zasadzie powinno odpowiadać ustawodawstwo dotyczące planowania rodziny i warunków przerywania ciąży. 8. Zahamujemy postępujący regres w budownictwie mieszkaniowym. Pogarsza się sytuacja mieszkaniowa. Ponad 1, 5 miliona rodzin nie posiada odrębnych mieszkań. Co trzecie mieszkanie wymaga pilnego remontu. Wiele młodych rodzin nie ma szans na rozwiązanie swoich problemów mieszkaniowych. W rozwoju budownictwa dostrzegamy także sposób na podtrzymanie koniunktury ekonomicznej. Kontynuując proces urynkowienia mieszkalnictwa rozwijać będziemy atrakcyjne formy oszczędzania, wdrożymy systemy kredytów hipotecznych opartych na listach zastawnych i tanich kredytów mieszkaniowych dla młodych rodzin. Dla ratowania istniejących zasobów rozszerzymy program modernizacji, termorenowacji i remontów mieszkań. Podejmiemy działania zmierzające do zwiększenia tempa budownictwa mieszkaniowego, szczególnie budowy mieszkań czynszowych dostępnych dla rodzin o niskich dochodach. Uznajemy za konieczne zwiększenie środków publicznych na dodatki mieszkaniowe dla rodzin, których nie stać na płacenie czynszów. Zwiększymy program budownictwa socjalnego dla najbiedniejszych. 9. Będziemy sprzyjać zwiększeniu ruchliwości społecznej. Trwająca od wielu lat zapaść budownictwa mieszkaniowego jest zasadniczą barierą ruchliwości przestrzennej. Wyższa mobilność przestrzenna warunkuje, między innymi, skuteczność zwalczania bezrobocia, w tym przezwyciężenie problemu wysokiego bezrobocia agrarnego, rozwój regionów zmarginalizowanych oraz poprawę stanu środowiska naturalnego. Rozwój budownictwa mieszkaniowego jest koniecznym warunkiem zwiększenia społecznej ruchliwości. Mobilność zawodowa, niezbędna w warunkach globalnej konkurencji i szybkich zmian strukturalnych w gospodarce, wy-maga rozwoju różnych form szkolenia zawodowego pracowników i edukacji dorosłych. 10. Rozwiniemy mecenat państwa w dziedzinie kultury. Kultura i sztuka wymagają klimatu wolności, szacunku i opieki. Tylko w takich warunkach kultura i sztuka sprostać mogą wymogowi odpowiedzialnego udziału Polaków w dialogu między kulturami różnych narodów w coraz silniej integrującym się świecie. Mecenat nad kulturą i życiem artystycznym oraz troskę o świadectwa przeszłości uważamy za obowiązek władz publicznych i obywatelską powinność. Podstawowym celem polityki kulturalnej w państwie powinno być zapewnienie demokratycznego dostępu do dóbr kultury i do uczestnictwa z życiu kulturalnym. Wprowadzimy nowe instrumenty finansowania najważniejszych instytucji kultury, zapewniając im stabilizację i warunki rozwoju. Stworzymy system uzupełniania wydatków państwa i samorządów opłacalną zachętą dla mecenatu prywatnego. 11. Będziemy chronić wolność twórczą, przeciwstawiając się wszelkim formom cenzury. Twórcy mogą oczekiwać naszego zdecydowanego przeciwstawiania się wszelkim inicjatywom nakładającym ograniczenia na ich wolność tworzenia, niezależnie od tego jakie by się za tym nie kryły motywacje. Wolność twórcza, w tym wolność słowa jest bowiem niezbywalną zasadą demokratycznego i otwartego społeczeństwa, zdolnego do refleksji i promowania zmian. 12. Rozwiniemy inicjatywy wychowania przez sport i kulturę fizyczną. Kultura fizyczna i sport są dla nas ważnym elementem życia społecznego. Różnorodne przedsięwzięcia o charakterze rekreacyjnym i sportowym powinny być coraz szerzej obejmowane mecenatem władz rządowych i samorządów. Władze publiczne muszą także dbać o rozwój bazy sportowo – rekreacyjnej. Widzimy możliwość zastosowania zachęt finansowych dla osób fizycznych i prawnych wspierających zorganizowane formy działalności rekreacyjnej. W sporcie wyczynowym dostrzegamy ważny element promocji naszego kraju. Popierać będziemy polski ruch olimpijski. Demokratyczne, sprawne i etyczne państwo Deklarujemy realizowanie programu zorientowanego na usuwanie słabości państwa, a w konsekwencji na umacnianie demokracji, rządów prawa, podnoszenie sprawności administracji publicznej i innych organów państwa oraz przestrzeganie w działalności publicznej wysokich standardów etycznych. W szczególności: 13. Zadbamy o to, aby Rzeczpospolita Polska była państwem wszystkich jej obywateli. Przestrzeganie pełnego katalogu konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich powinno być główną wytyczną praktyki politycznej. Rzeczpospolita Polska jest państwem wszystkich jej obywateli niezależnie od ich wyznania, etnicznych korzeni i identyfikacji, płci oraz orientacji seksualnej. Konieczne jest skonkretyzowanie warunków przestrzegania praw i wolności obywatelskich w ustawach i przepisach wykonawczych. 14. Przestrzegać będziemy wysokich standardów kultury politycznej Politycy muszą czuć się odpowiedzialni za realizację swoich zobowiązań i zapowiedzi wyborczych. Rywalizacja między siłami politycznymi musi toczyć się na równych prawach i być czytelna dla obywateli. Konkurencyjne ugrupowania polityczne nie mogą traktować się w sposób wrogi - zdolne być powinny do współdziałania dla dobra wspólnego. W relacjach między rządzącymi a opozycją to rządzący są zobowiązani do zapewnienia obecności przedstawicieli opozycji w organach monitorujących newralgiczne dziedziny życia publicznego. 15. Umocnimy struktury samorządu terytorialnego. Fundamentem państwa obywatelskiego jest samorząd terytorialny, którego społeczna wiarygodność i administracyjna sprawność prowadzi do bezpośredniego udziału obywateli w sprawowaniu władzy. Rozwój samorządu terytorialnego wymaga dalszej decentralizacji kompetencji i finansów publicznych we wszystkich tych sprawach, w których wykonywanie zadań publicznych przez samorząd jest bardziej efektywne. Chodzi zwłaszcza o to, aby samorządy powiatów i województw rzeczywiście mogły uruchamiać mechanizmy rozwoju lokalnego i regionalnego, a nie były tylko szczeblami administracyjnej hierarchii. Opowiadamy się za powszechnymi, bezpośrednimi wyborami wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. 16. Uczynimy z dialogu podstawową metodę rozwiązywania konfliktów. O autentyczności i społecznej przydatności dialogu społecznego świadczy wiarygodność i skuteczność negocjacji a nie ich ilość i częstotliwość. Pokoju społecznego nie zapewnią chaotycznie zwoływane rozmowy, w których niejasne są prawa i obowiązki stron, nieuregulowana jest ich reprezentatywność i nieklarowna jest odpowiedzialność za wykonanie porozumień. Dialog społeczny wymaga nie tylko dobrych intencji, ale przede wszystkim kompetencji oraz wiarygodnej i skutecznej polityki. Utrudnia go stronnicze wyróżnianie jednych partnerów kosztem innych, brak skłonności do kompromisu, sięganie po środki protestu naruszające porządek prawny oraz uciekanie od współodpowiedzialności za realizację zawartych porozumień. 17. Przyspieszymy tworzenie korpusu służby cywilnej i ograniczymy wpływ partii politycznych na decyzje dotyczące obsady stanowisk w administracji publicznej. Proces upartyjniania struktur państwa musi zostać powstrzymany. Przyspieszenia wymaga oparte o dobre prawo i rzetelną praktykę tworzenie korpusu służby cywilnej. Stanowisk publicznych nie mogą zajmować ludzie niekompetentni. Zasady i standardy obowiązujące w służbie cywilnej powinny dotyczyć także administracji samorządowej Gruntownej rewizji wymagają cele i mechanizmy, w tym kadrowe zarządzania majątkiem Skarbu Państwa. W tej dziedzinie kompetencje, a nie umocowanie polityczne, muszą stać się jedynym kryterium nominacji. 18. Usprawnimy administrację publiczną. Organizacja i wielkość administracji rządowej musi być proporcjonalna do przypisanych jej zadań. Zdecydowanego zmniejszenia wymaga liczba stanowisk kierowniczych w ministerstwach, jak też zasadne jest dalsze zmniejszenie liczby samych ministerstw. Skuteczną kontrolą merytoryczną i finansową objąć należy coraz liczniejsze ministerialne agencje i nadzorowane przez ministerstwa fundusze celowe. Administracja rządowa w województwach jest nadmiernie rozbudowana i nadal zachowała liczne kompetencje przynależne administracji samorządowej. Jej funkcjonowanie jest jednocześnie kosztowne i niesprawne. 19. Będziemy sprzyjać rozwojowi organizacji społecznych i ich efektywnej współpracy z organami władzy publicznej. Wielu funkcji i zadań publicznych nie da się efektywnie wykonywać bez aktywności społecznej w organizacjach pozarządowych. Dobre współdziałanie władz publicznych z tymi organizacjami wymaga odpowiedniej podstawy prawnej, w postaci ustawy o działalność pożytku publicznego. Powinnością członków SLD jest aktywność w organizacjach społecznych. 20. Będziemy zwalczać przestępczość, zwłaszcza zorganizowaną oraz wymierzoną przeciwko życiu i zdrowiu. Zwalczanie przestępczości nie jest skuteczne. Jedną z przyczyn jest niedostrzeganie ekonomicznych, społecznych i kulturowych źródeł przestępczości. Powszechne poczucie zagrożenia przestępczością prowadzi do utraty przez państwo zaufania obywateli. Konieczne są wyraziste, odczuwalne i konsekwentne działania. Dotyczyć będą one między innymi: rozwoju profilaktyki, zwłaszcza wśród nieletnich, stworzenia warunków prawnych i organizacyjnych dla ochrony interesów wszystkich, którzy pomagają i współdziałają z organami ścigania w ujawnianiu i zwalczaniu przestępstw; wzmocnienia ochrony prawnej i materialnej tych, którzy stosują prawo obrony koniecznej, klarownego uregulowania podziału kompetencji między policję państwową i samorządową; wprowadzenia nowoczesnych i sprawnych, opartych o technologie informatyczne metod zarządzania jednostkami policji; podniesienia poziomu wyszkolenia służb policji i prokuratury, a przede wszystkim przyjęcia wieloletniego programu finansowania sfery zapewnienia bezpieczeństwa obywateli i zwalczania przestępczości. 21. Umocnimy niezawisłość sądownictwa i podniesiemy sprawność wymiaru sprawiedliwości. Poważnego rozpatrzenia wymagają postulaty Krajowej Rady Sądownictwa dotyczące autonomii budżetowej sądownictwa. Poprawa jego funkcjonowania wymaga znacznego zwiększenia nakładów na sądownictwo. Bez tego nie będzie między innymi możliwe ustanowienie sądów grodzkich i przebudowa sądownictwa administracyjnego. Niezbędne jest dalsze usprawnianie procedur sądowych. 22. Będziemy zwalczać korupcję i jej źródła. Trzeba położyć tamę narastającej w naszym kraju korupcji. Powinny zostać uniemożliwione kryminogenne powiązania interesów prywatnych i publicznych. Konieczne są jasne przepisy dotyczące finansowania partii politycznych i ich twarde przestrzeganie. Wzmocnimy mechanizm kontroli prawidłowości przetargów publicznych. Uprościmy i uczynimy przejrzystymi procedury udzielania koncesji i zezwoleń. Wszędzie trzeba eliminować tajność motywów i uznaniowość administracyjnych decyzji. Konkurencyjna, szybko rozwijająca się, społeczna gospodarka rynkowa Celem SLD jest stałe podnoszenie efektywności polskiej gospodarki. Za podstawowe kryteria efektywności uważamy: zdolność do zaspokojenia podstawowych potrzeb wszystkich obywateli i systematycznej poprawy ich bytu, zachowanie dla przyszłych pokoleń przyrodniczych podstaw życia społecznego, oszczędne wykorzystywanie zasobów. Wymaga to aktywności państwa opartej o strategiczne planowanie. W szczególności: 23. Naszym celem jest trwały, wysoki i zrównoważony wzrost gospodarczy. Wielkie problemy Polski wymagają utrzymania w długim okresie wysokiego wzrostu gospodarczego. Osiągnięcie tego celu wymaga nie tylko prowadzenia polityki makroekonomicznej równowagi, ale także polityki prorozwojowej, zwłaszcza strukturalnej. Oznacza to konieczność konsekwentnej reorientacji polityki w zakresie wydatków publicznych, w tym przeznaczenia znaczących środków na cele rozwojowe, (m.in. na naukę, najnowocześniejsze gałęzie gospodarki, nowoczesne technologie, informatykę) i pobudzenie inwestycji krajowych, przy przestrzeganiu prawnych rygorów udzielania pomocy publicznej. 24. Będziemy dążyć do utrwalenia równowagi makroekonomicznej. Będziemy prowadzić politykę zapewniającą stabilizację finansów i umacniającą wiarygodność polskiej gospodarki. System podatkowy powinien być stabilny i czytelny. Uważamy za konieczne ograniczenie uznaniowości w zakresie ustalania zobowiązań podatkowych i zwiększenie skuteczności ich egzekucji. Opowiadając się za progresywnym charakterem podatku od dochodów osobistych uważamy, że niższe podatki powinien płacić ten przedsiębiorca, który więcej inwestuje. System podatkowych ulg inwestycyjnych i inne instrumenty powinny zachęcać do inwestowania na obszarach gospodarczego niedorozwoju oraz w dziedzinach przyszłościowych zapewniających rozwój i stały postęp. Chcemy prowadzić politykę stopniowego obniżania deficytu budżetowego, zmniejszania długu publicznego i inflacji, przy założeniu jednak, że priorytetem jest wzrost gospodarczy, walka z bezrobociem, finansowanie reform społecznych i wyrównywanie szans różnych grup społecznych i obywateli na poprawę sytuacji życiowej. Konieczne jest wieloletnie planowanie budżetowe. Rząd, kierownictwo NBP i Rada Polityki Pieniężnej - na zasadzie partnerstwa i uznania wzajemnej autonomii - powinny ze sobą efektywnie współdziałać na rzecz stabilności i rozwoju gospodarki. 25. Uporządkujemy i zdecentralizujemy system finansów publicznych. Ogromne potrzeby finansowe państwa - związane między innymi z restrukturyzacją podstawowych sektorów gospodarki, rozwojem regionalnym, edukacją, członkostwem w NATO oraz przygotowaniami do członkostwa w Unii Europejskiej - wymagają racjonalnej polityki w zakresie kształtowania dochodów budżetu państwa. Nie zamierzamy prowadzić polityki obniżania udziału dochodów budżetu państwa w Produkcie Krajowym Brutto. Chcemy natomiast wyraźnie zwiększyć udział dochodów budżetów samorządowych kosztem budżetu centralnego, a jednocześnie zdecydowanie poprawić skuteczność egzekucji zobowiązań finansowych wobec państwa i dyscyplinę finansową w sektorze publicznym. Uporządkujemy gospodarkę funduszy pozabudżetowych, wzmacniając nad nimi społeczną i parlamentarną kontrolę. 26. Będziemy sprzyjać rozwojowi polskiej przedsiębiorczości. Wspierać będziemy rozwój małych i średnich przedsiębiorstw. Wymagać to będzie stopniowego usuwania licznych barier ich tworzenia i funkcjonowania, w tym: wchodzenia na rynek, poszerzania możliwości uzyskania przez nie kredytu oraz dostępu do nowych technologii, zwłaszcza technologii informatycznych. Będziemy też wspierać rozwój systemu poręczeń i gwarancji. Ważnym obszarem polityki strukturalnej jest prywatyzacja i restrukturyzacja przedsiębiorstw w takich sektorach jak: górnictwo, hutnictwo, ciężka chemia, energetyka czy przemysł zbrojeniowy. Potrzebne są nowe rozwiązania instytucjonalno – organizacyjne, które zwiększą efektywność wydawanych na restrukturyzację pieniędzy. Mechanizmy restrukturyzacji muszą być przejrzyste i sprawne, zaś uruchamianie środków warunkowane wykazanym i mierzalnym postępem restrukturyzacji. Polityka strukturalna polegać będzie także na uruchomieniu skutecznego systemu wspomagania i promocji. Wspierane będą działania służące szybszemu rozwojowi sektorów zdolnych do sprostania międzynarodowej konkurencji. Wprowadzimy rozwiązania zwiększające poczucie bezpieczeństwa przedsiębiorców działających na rynkach zagranicznych. Tak określając cele polityki strukturalnej, SLD odrzuca jednocześnie doktrynalne podchodzenie do struktury własności w gospodarce, co oznacza, że jakakolwiek forma własności przedsiębiorstw nie powinna być prawnie i ekonomicznie uprzywilejowana. Spółdzielczość, samodzielnie decydującą o swoich sprawach, zdolną do ochrony interesów swoich członków traktujemy jako trwały element polskiej gospodarki. 27. Będziemy chronić konsumentów. Kolejnym ważnym obszarem polityki strukturalnej jest dla nas ochrona konsumentów i skuteczne przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym. Będziemy w szczególności promowali wprowadzenie w polskiej gospodarce systemu działającego w Unii Europejskiej, gdzie normom jakości produktu towarzyszą sprawne mechanizmy przestrzegania wynikających z nich wymogów oraz przyjazne dla konsumenta reguły dochodzenia swoich praw. Wspierać będziemy organizacje konsumenckie. 28. Przyspieszymy proces rynkowej restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa, zdynamizujemy przemiany cywilizacyjne na wsi i poprawimy warunki życia mieszkańców obszarów wiejskich. Polskie rolnictwo przeżywa głęboki kryzys. Drastycznie spadły dochody z pracy w gospodarstwach rolnych. Odpowiedzią na to powinna być aktywna polityka państwa na rynku rolnym. Chcemy zatrzymać ten proces i stworzyć rzeczywiste warunki poprawy opłacalności produkcji rolniczej i społeczno – gospodarczego rozwoju polskiej wsi. Przyszłość polskiego rolnictwa zależeć będzie od gospodarstw silnych ekonomicznie, związanych z rynkiem, chłonnych na postęp biologiczny, techniczny i organizacyjny, zdolnych do tworzenia wysoko wydajnych miejsc pracy. Popieramy proces koncentracji ziemi po to, by tworzyć coraz większe i silniejsze gospodarstwa rodzinne. Małym gospodarstwom należy zapewnić możliwość prowadzenia produkcji rolniczej i alternatywne źródła dochodu poprzez rozwój drobnej przedsiębiorczości. Szansą dla nich może być także wsparcie pracochłonnych kierunków produkcji oraz preferowanie dwuzawodowości właścicieli, przy założeniu ich stopniowego przechodzenia do pozarolniczych form działalności zawodowej. Polskie rolnictwo powinno pozostać wielosektorowe. Będziemy kreować i realizować taką politykę regionalną, która zdynamizuje rozwój małej przedsiębiorczości na terenach wiejskich. Kluczem do rozwiązania jest rozwój małych miast, które będą stanowić dla tej przedsiębiorczości rynki zbytu i strefy kooperacji, a jednocześnie staną się centrami edukacyjnymi na poziomie gimnazjalnym i licealnym dla młodzieży wiejskiej. Wspierać będziemy rozwój i modernizację polskiego przemysłu rolno – spożywczego tak, aby poprawić jego konkurencyjność, tworzyć trwałe powiązania z producentami surowców oraz odbudowywać rynki zbytu dla polskiej żywności, w tym na rynkach wschodnich. Współpracować będziemy także ze związkami zawodowymi, organizacjami społeczno – zawodowymi rolników, samorządem rolniczym i spółdzielczym w celu przyspieszenia modernizacji i unowocześnienia obszarów wiejskich oraz poprawy warunków bytu ich mieszkańców. Niezbędne jest porozumienie głównych sił politycznych w kraju w celu przyjęcia programu Narodowej Polityki Rolnej. 29. Doprowadzimy do obniżenia bezrobocia Warunkiem koniecznym tworzenia nowych miejsc pracy jest aktywne działanie władz publicznych, w zakresie przyciągania inwestorów oraz pobudzania lokalnej przedsiębiorczości. Państwo powinno spełniać rolę świadomego i aktywnego inwestora. Rozważenia wymaga dokonanie przeglądu i zaproponowanie zmian w ustawodawstwie pracy, w celu wprowadzania bardziej elastycznych form zatrudnienia czasu i organizacji pracy umożliwiających zwiększenie zatrudnienia. Szans należy poszukiwać także we wprowadzaniu i rozwoju nowych technologii informatycznych. Musi nastąpić ustawowe uregulowanie funkcjonowania Komisji Trójstronnej, a jednocześnie konieczne jest dążenie do równowagi stron zbiorowych stosunków pracy, czyli pracodawców i pracowników, także w firmach prywatnych. Podstawową formą regulacji poziomu wynagrodzenia i warunków pracy staną się w praktyce zakładowe i ponadzakładowe układy zbiorowe. Wymaga to jednak ustawowego określenia sposobu wyłaniania reprezentacji pracowniczej, władnej do negocjowania i podpisywania układu oraz powołania powszechnego samorządu gospodarczego. Tworzenie dużej liczby nowych, trwałych miejsc pracy nie nastąpi jeżeli nie zostaną uruchomione sprawne mechanizmy pobudzania rozwoju regionalnego i lokalnego z wkomponowanymi aktywnymi środkami wzrostu zatrudnienia. Konieczne jest znaczne zwiększenie szans absolwentów szkół średnich i wyższych na uzyskanie zatrudnienia. 30. Uruchomimy sprawne mechanizmy rozwoju regionalnego i lokalnego. Reforma terytorialnej organizacji kraju stworzyła jedynie wyjściowe, podstawowe warunki dla prowadzenia polityki rozwoju regionalnego. Zarówno jednak kompetencje, jak i dochody własne samorządu województwa są zbyt nikłe, aby ta polityka mogła być skuteczna. Weryfikacji poddamy także zakres uprawnień i system finansowania powiatów. Zasadnicze znaczenie dla rozwoju regionalnego Polski ma uznanie - zgodnie z zasadą pomocniczości państwa - że za rozwój regionalny odpowiadają przede wszystkim samorządowe władze województw, w których bezpośredniej dyspozycji musi pozostawać gros środków publicznych przeznaczonych na ten cel, w tym środków funduszy przedakcesyjnych UE, a w przyszłości jej funduszy strukturalnych. Rola władz centralnych polegać będzie przede wszystkim na wspieraniu i uzupełnianiu działania regionów, przy czym podstawą współdziałania rządu i samorządu województw będzie zinstytucjonalizowane partnerstwo. Oddziaływanie władz centralnych będzie ukierunkowane przyspieszanie rozwoju regionów najsłabszych. Ponadto władze centralne powinny wspierać - legislacyjnie, technicznie i kapitałowo - tworzenie różnych regionalnych i lokalnych instytucji pośrednictwa finansowego, takich jak: regionalne fundusze inwestycyjne, fundusze poręczeń kredytowych, fundusze mikropożyczkowe, które będą stymulować rozwój lokalnej przedsiębiorczości. 31. Uruchomimy wielkie przedsięwzięcia infrastrukturalne. Infrastruktura techniczna, w tym zwłaszcza transportowa stanowi o możliwościach rozwoju gospodarczego, szansach na inwestycje i rozwój, jakości życia oraz poziomie cywilizacyjnym europejskiego społeczeństwa. Za rozwój infrastruktury odpowiedzialność ponosi państwo. Zwiększać się będzie udział nakładów na drogi w akcyzie od paliw płynnych, odblokuje się realizację programu budowy autostrad płatnych z udziałem kapitału prywatnego, rozpocznie się program budowy obwodnic miast i podnoszenia parametrów dróg krajowych o znaczeniu międzynarodowym, ponownie ożywi się program modernizacji międzynarodowych linii kolejowych. Wspierać się będzie inwestycje w portach morskich i lotniczych oraz inwestować w rozwój nowoczesnych przejść i terminali granicznych. Przedsięwzięcia te będą wymagać dużych nakładów budżetowych, kapitałów prywatnych, środków pomocowych UE i kredytów, ale są niezbędne z zwrócą się przez podniesienie konkurencyjności gospodarki, obniżenie kosztów logistycznych, napływ kapitału inwestycyjnego i zmniejszenie strat społecznych z tytułu niewydolności transportu oraz wypadków drogowych. 32. Będziemy skuteczniej chronić środowisko kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. W latach 90 – tych nastąpiła poprawa stanu środowiska. Jednak wraz z dokonującymi się przemianami pojawiły się nowe zagrożenia ekologiczne. W związku z tym istnieje potrzeba silniejszego powiązania polityki ekologicznej z przewidywanym rozwojem społecznym i gospodarczym oraz zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego państwa. Potrzebna jest strategia zrównoważonego rozwoju. Za szczególnie istotne jej elementy uznajemy wprowadzenie skutecznych instrumentów prawnych, ekonomicznych i organizacyjnych zachęcających do: racjonalnego gospodarowania wodą oraz rodzimymi surowcami i kopalinami; stworzenia właściwego systemu gospodarki odpadami; racjonalnego gospodarowania energią i szersze wykorzystanie energii odnawialnej; zwiększania lesistości kraju i obszarów przyrody chronionej oraz ochronę przestrzeni ekologicznej. Deklarujemy wolę współdziałania z organizacjami ekologicznymi szczególnie w zakresie edukacji ekologicznej. 33. Przeciwstawiamy się złej koncepcji reprywatyzacji Sprzeciwiamy się takiej koncepcji reprywatyzacji poprzez którą mogą zostać podważone równowaga finansów publicznych i normy sprawiedliwości społecznej oraz szanse na modernizację kraju. Konieczna jest nie reprywatyzacja, a rekompensata za tę część majątku państwowego, która została przejęta z naruszeniem ówcześnie stanowionego i obowiązującego prawa. Jednocześnie muszą zostać uwzględnione i być skutecznie chronione w przyszłości interesy tych właścicieli, którzy legalnie nabyli znacjonalizowany majątek i dobrze nim gospodarzyli, pomnażając go. 34. Będziemy respektować zasady udziału państwa w życiu gospodarczym. Opowiadamy się za racjonalną obecnością państwa i instytucji w procesach gospodarczych. Nie chcemy przywracać jego omnipotencji w życiu gospodarczym. Definiujemy jego rolę jako inwestora w kapitał społeczny, regulatora funkcjonowania społecznej gospodarki rynkowej, stróża prawa i porządku w sferze ekonomicznej, stratega gospodarczego. Wszędzie tam, gdzie w gospodarce obecne jest państwo i jego reprezentanci, powinny być respektowane zasady nie ingerowania organizacji politycznych w gospodarkę kompetencji i służby publicznej. Niezbędna jest jawność procedur przetargowych, w których są angażowane publiczne pieniądze,. Opowiadamy się za rozwojem samorządu gospodarczego jako podstawowej płaszczyzny dialogu na rzecz gospodarczego rozwoju kraju. Polska w świecie i integrującej się, partnerskiej Europie Celem SLD jest zapewnienie Polsce silnej i stabilnej pozycji w międzynarodowym układzie sił, a w szczególności w integrującej się, partnerskiej i bezpiecznej Europie. Dla realizacji tego celu jesteśmy gotowi współdziałać z innymi ugrupowaniami politycznymi, instytucjami i organizacjami społecznymi. Za podstawowe zadania polskiej polityki zagranicznej uważamy: umacnianie niepodległości i suwerenności państwa, wykorzystanie współpracy międzynarodowej dla rozwoju gospodarczego Polski, zwiększenie udziału Polski w procesie kulturowego i cywilizacyjnego zbliżania narodów, eliminację zagrożeń zewnętrznych i uczestnictwo w rozwiązywaniu globalnych problemów współczesności, ochronę interesów obywateli polskich za granicą, obronę praw mniejszości polskiej za granicą i podtrzymywanie więzi Polonii z krajem ojczystym. Dążąc do realizacji tych celów, w szczególności zamierzamy: 35. Doprowadzić do przyjęcia Polski do Unii Europejskiej tak szybko jak to możliwe i na warunkach, które zapewnią naszemu krajowi wymierne i długofalowe korzyści. Uzyskanie członkostwa Polski w Unii Europejskiej to szansa na awans cywilizacyjny naszego kraju, na przezwyciężenie zapóźnień w rozwoju społeczno-gospodarczym i umocnienie bezpieczeństwa. Wykorzystanie tej szansy wymaga pełnej integracji Polski ze strukturami Unii, integracji gwarantującej równowagę obowiązków i korzyści. W interesie Polski leżą tylko nieliczne i ściśle ograniczone czasowo rozwiązania przejściowe, nie pozbawiające nas zasadniczych korzyści z przynależności do Unii. Integracji Polski z Unią Europejską towarzyszyć powinna rosnąca świadomość europejska społeczeństwa. Niepokojący spadek poparcie społecznego dla integracji europejskiej wynika w głównej mierze z braku przekonania, że przyniesie ona Polsce wymierne korzyści. Narastające lęki odzwierciedlają poważne zaniedbania w zakresie informacji i edukacji europejskiej oraz poufność negocjowania warunków członkostwa. Uważamy, iż na rzecz integracji Polski z Unią Europejską powinien działać prężny ruch obywatelski, obejmujący zwłaszcza młode pokolenie Polaków. Będziemy wspierać wszelki inicjatywy, zwłaszcza organizacji pozarządowych zmierzające w tym kierunku. Opowiadamy się za ewolucją zintegrowanej Europy w stronę Europy socjalnej, bliskiej naszym założeniom programowym. Będziemy wspierać umacnianie i modernizację europejskiego modelu socjalnego, promującego dialog partnerów społecznych jako fundament rozwoju gospodarczego i mechanizmy przeciwstawiania się marginalizacji dużych grup społecznych. 36. Dbać o wiarygodność Polski jako uczestnika międzynarodowych organizacji i porozumień. Za istotny czynnik zbliżania narodów i zapobiegania konfliktom uznajemy Organizację Narodów Zjednoczonych oraz Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Opowiadamy się za reformą ONZ, która doprowadzi do zwiększenia efektywności jej działania, między innymi w zakresie utrzymania pokoju i ochrony praw człowieka. W politycznych mechanizmach rozwiązywania konfliktów upatrujemy zasadniczy warunek pokojowego współistnienia. W interesie polskiej gospodarki i przy uwzględnieniu jej specyficznych problemów będziemy kontynuować i rozwijać współpracę z Bankiem Światowym, Międzynarodowym Funduszem Walutowym i Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju. SLD przywiązuje duże znaczenie do współpracy pomiędzy Polską, Francją i Niemcami w ramach tzw. Trójkąta Weimarskiego. Uważamy, że należy zdynamizować współpracę subregionalną w ramach Grupy Wyszehradzkiej, Rady Państw Morza Bałtyckiego i Inicjatywy Środkowoeuropejskiej. 37. Umocnić rolę Polski w Pakcie Północnoatlantyckim i podnieść jej zdolności do wypełniania sojuszniczych zobowiązań. O bezpieczeństwie państwa we współczesnym świecie rozstrzyga jego siła ekonomiczna, ład polityczny, międzynarodowe sojusznicze gwarancje, a także siła i nowoczesność armii. Za niezbędne uważamy tworzenie coraz lepszych warunków do spełniania funkcji obronnych oraz edukacyjnych i społecznych przez Wojsko Polskie. Zdecydowanie opowiadamy się za pełną cywilną i demokratyczną kontrolą nad siłami zbrojnymi, za stopniowym uzawodowieniem armii oraz za jej apolitycznością. Przynależność Polski do tego paktu stanowi najpewniejszą gwarancję naszego bezpieczeństwa zewnętrznego. Jesteśmy za dalszym rozszerzeniem NATO i za pełnym członkostwem Polski w Unii Zachodnioeuropejskiej. Opowiadamy się za umocnieniem europejskiej tożsamości obronnej w ramach NATO. Polska powinna być wiarygodnym i aktywnym członkiem Sojuszu Północnoatlantyckiego czynnie uczestnicząc w tworzeniu jego doktryny i programu działania. Dołożymy szczególnych starań, aby zmodernizowane siły zbrojne RP osiągnęły pełną interoperacyjność i kompatybilność ze strukturami NATO. Partnerskie stosunki z sojusznikami nie mogą oznaczać, że Polska będzie tylko rynkiem zbytu dla sprzętu wojskowego innych państw. Nasz przemysł obronny należy do strategicznych gałęzi gospodarki, a przynależność do NATO i Unii Zachodnioeuropejskiej powinna stworzyć warunki do pozyskania dodatkowych rynków dla eksportu jego produktów. 38. Utrzymywać i rozwijać dobrosąsiedzkie stosunki ze wszystkimi sąsiadami. Za sprawę kluczową uznajemy dobre partnerskie stosunki ze wszystkimi sąsiadami. Nie ma lepszej podstawy dla ich rozwoju niż współpraca gospodarcza, czego aktualnym dowodem jest wzajemnie korzystny rozwój handlu w Europie Środkowej w ramach CEFTA. W przypadku Niemiec pragniemy przezwyciężać tradycyjne wzajemne niechęci i urazy oraz pozyskać solidnego partnera w rozwoju gospodarki i postępie cywilizacyjnym. Opowiadamy się za rozwojem partnerskich, stosunków z Białorusią, Litwą, Rosją I Ukrainą. Oświadczamy, że europejska i euroatlantycka orientacja Polski nie jest skierowana przeciwko komukolwiek i nie szkodzi czyimkolwiek interesom. 39. Popierać rozwój międzynarodowej współpracy regionalnej. Współpraca regionalna spełnia ważną rolę w równomiernym rozwoju Wspólnoty Europejskiej. Będziemy wspierać międzynarodową współpracę polskich województw w ramach Komitetu Regionów UE, widząc w tym szansę włączenia regionów i społeczności lokalnych w proces integracji europejskiej. Wspierać będziemy także tworzenie nowych euroregionów i aktywność już istniejących oraz różne inne formy dwustronnej i wielostronnej współpracy regionalnej i lokalnej – transgranicznej i międzynarodowej. Pomocne w tym względzie będzie efektywne wykorzystanie środków pomocowych UE. 40. Współpracować z ugrupowaniami socjaldemokratycznymi. Jesteśmy pełnoprawnym członkiem Międzynarodówki Socjalistycznej, aktywnie uczestniczymy w pracach Partii Europejskich Socjalistów, współpracujemy z ugrupowaniami socjaldemokratycznymi na naszym kontynencie i poza nim. Ma to dla nas duże znaczenie. Stwarza to szansę wykorzystanie wzajemnych doświadczeń, zarówno w zakresie rozwiązywania problemów globalnych, jak i znajdywania odpowiedzi na wewnętrzne wyzwania społeczno-ekonomiczne. Dążyć będziemy do instytucjonalnych form współpracy programowej z europejskimi partiami socjaldemokratycznymi. Pozwoli to na umacnianie europejskiego modelu socjalnego promującego dialog między partnerami społecznymi, i powstrzymującego alienację dużych grup społecznych. Umożliwia także podejmowanie wspólnych wysiłków na rzecz formowania Europy socjalnej opartej o standardy zawarte w Europejskiej Karcie Podstawowych Praw Socjalnych. Nasze cele, i nasz program urzeczywistniamy w ramach demokratycznego systemu politycznego, w którym nie ma żadnej władzy bez społecznego mandatu, a obywatelskie prawa nierozerwalnie związane są ze społecznymi obowiązkami. Podstawowym obszarem naszej działalności są organy przedstawicielskie państwa i samorządu terytorialnego. Ubiegając się o poparcie wyborcze widzimy w nim szansę na realizację programu i jedyną legitymację do sprawowania władzy. Jesteśmy ruchem społecznym i politycznym rozwijającym różnorodną aktywność również na innych, niż państwowe i samorządowe, polach działalności. Nawiązujemy wielostronne kontakty ogniw partii z otoczeniem społecznym, rozwijamy ośrodki myśli programowej, dbamy o organizacyjną sprawność naszych struktur. Za niepodważalne normy organizacji i postępowania w życiu wewnętrznym Sojuszu Lewicy Demokratycznej uznajemy uspołecznienie i demokratyzm. Popieramy swobodę ideowych i politycznych poszukiwań oraz rozwój inicjatyw oddolnych. Widzimy w nich ważny czynnik aktywności partii, a zarazem drogę, którą dochodzić można do osiągnięcia jedności w sprawach podstawowych, najważniejszych. Takie reguły wewnętrznego działania to warunek zarówno tożsamości partii jako ruchu ideowego i politycznego, jak i skuteczności jej działania w życiu publicznym. Uważamy, że postanowienia programowe określające nasze stanowisko wobec głównych problemów kraju i naszą politykę są wiążące dla wszystkich członków SLD. Ich przestrzegania i realizacji oczekujemy w szczególności od działaczy partii pełniących funkcje w organach państwa i samorządu oraz innych instytucji życia społecznego. Społeczeństwu potrzebna jest lewica silna, sprawnie działająca, skuteczna, zdolna do wzniesienia się dla dobra państwa i jego obywateli ponad podziały i partykularne dążenia. Umiejąca wyrazić, bronić i realizować interesy różnych grup społecznych, ale także potrafiąca pełnić rolę mediatora między tymi interesami, po to, by wyrażać interesy społeczeństwa jako całości. Jest to warunek społecznej równowagi i społecznego przyzwolenia dla trudnych przemian modernizujących gospodarkę i struktury państwa, otwierających przed Polską nowe możliwości cywilizacyjnego rozwoju. 18 grudnia 1999